Wetenschappelijke classificaties van ras

Het omzetten van “ras” in “soort”

Een van degenen aan wiens directe ervaring met Afrikaanse slaven en beoordeling van hen groot gewicht werd toegekend was Edward Long (1734-1813), een voormalige plantage-eigenaar en jurist in Jamaica. In een boek getiteld The History of Jamaica (1774), beweerde Long dat “de neger” “geen genie” had en “niet in staat” was tot beschaving; hij was zelfs zo ver inferieur dat hij een aparte soort van de mensheid vormde. Long’s werk werd gepubliceerd als een verdediging van de slavernij in een periode van opkomende anti-slavernij sentimenten. Zijn grootste invloed kwam tijdens en na de Amerikaanse Revolutionaire Oorlog (1775-83), toen sommige zuidelijke Amerikanen hun slaven vrij begonnen te laten en naar het noorden trokken. Long’s geschriften, gepubliceerd in populaire tijdschriften, werden veel gelezen in de Verenigde Staten gedurende het laatste decennium van de 18e eeuw.

In 1799 publiceerde Charles White, een arts uit Manchester, de vroegste echte “wetenschappelijke” studie van menselijke rassen. Hij beschreef elke rascategorie in fysieke termen en identificeerde verschillen in hoofd, voeten, armen, gelaatskleur, huidskleur, haartextuur en gevoeligheid voor ziekten. White mat daadwerkelijk de lichaamsdelen van een groep zwarten en blanken, waardoor zijn conclusies de schijn van harde wetenschap wekten. Hij pleitte niet alleen voor een gradatie van de rassen, maar hij gaf ook steun aan de speculatie dat de neger, de Amerikaanse indiaan, sommige Aziatische stammen en Europeanen tot verschillende soorten behoorden. Zijn verklaring voor de vermeende wreedheid van de Afrikanen was dat zij gedegenereerd waren uit de zuivere en idyllische omstandigheden in de Hof van Eden, terwijl de Europeanen vooruitgang hadden geboekt in de richting van beschaving.

Zulke werken als die van Long en White brachten een debat op gang onder geleerden en wetenschappers dat lange-termijn implicaties had voor de Europese houding ten opzichte van menselijke verschillen. De kwestie, zoals uitgedrukt door wetenschappers uit het midden van de 19e eeuw, was “de plaats van de neger in de natuur” – dat wil zeggen, of “de neger” een mens was zoals de Europeanen of een aparte soort die dichter bij de aap stond.

Samuel Morton, een arts uit Philadelphia en grondlegger van het vakgebied van de craniometrie, verzamelde schedels van over de hele wereld en ontwikkelde technieken om ze te meten. Hij dacht dat hij raciale verschillen tussen deze schedels kon vaststellen. Nadat hij technieken had ontwikkeld om de inwendige capaciteit van de schedel te meten, concludeerde hij dat zwarten kleinere hersenen hadden dan blanken, met Indiaanse hersenen daartussenin. Omdat de grootte van de hersenen zowel in de volksmond als in de wetenschap al lang in verband werd gebracht met intelligentie, leken de bevindingen van Morton te bevestigen dat zwarten ook minder intelligent waren dan blanken. In publicaties van 1839 en 1844 publiceerde hij zijn resultaten, waarbij hij de Indianen identificeerde als een apart ras van Aziaten en op grond van zijn Egyptische materiaal betoogde dat deze oude volkeren geen negers waren. Zijn bevindingen vergrootten en overdreven de verschillen tussen de rassenpopulaties en gaven er een betekenis aan die leidde tot de conclusie dat het om afzonderlijke soorten ging.

Morton werd al snel het middelpunt van een netwerk van geleerden en wetenschappers die meerdere scheppingen voorstonden (polygenie) en daarmee de aloude bijbelse opvatting tegenspraken van één enkele schepping waarvan alle mensen afstammen (monogenie). De meest invloedrijke van de wetenschappers die bij dit debat betrokken waren was Louis Agassiz, die een positie aanvaardde aan de Harvard Universiteit en een revolutie teweegbracht op het gebied van de natuurwetenschap. Agassiz bekeerde zich van monogenisme tot polygenisme nadat hij in 1846 vanuit Zwitserland naar de Verenigde Staten was verhuisd. Het was toen dat hij voor het eerst zwarten zag. Hij was ook onder de indruk van Morton’s werk met schedels, en uiteindelijk werd hij de belangrijkste pleitbezorger van het polygenisme, door het over te brengen in openbare lezingen en aan generaties studenten, van wie velen een vooraanstaande intellectuele rol in de Amerikaanse samenleving gingen spelen.

Eén resultaat van de bezorgdheid in het midden van de 19e eeuw over het documenteren van rassenonderscheid door middel van lichaamsmetingen was de oprichting van de “wetenschappelijke” onderneming van de anthropometrie. Tijdens de burgeroorlog verzamelden de U.S. Sanitary Commission en het provoost marshall general’s office gegevens over de lichamelijke conditie van dienstplichtigen en vrijwilligers in het leger, de marine en de mariniers. Met behulp van antropometrische technieken produceerden zij enorme tabellen met kwantitatieve metingen van de lichaamsafmetingen van tienduizenden blanken, zwarten, mulatten en indianen. Wetenschappers interpreteerden de gegevens op een manier die het argument versterkte dat rassen fundamenteel verschillend waren en die bevestigde dat zwarten, indianen en mulatten inferieur waren aan blanken. Antropometrie bloeide op als een belangrijke wetenschappelijke methode om rasverschillen aan te tonen tot ver in de 20e eeuw.